Önümüzdeki günlerde modern Türkiye’nin tarihindeki iki önemli ama karşıt-anlamlı olay art arda gündeme gelecek: Kimilerimiz 23 Nisanda Büyük Millet Meclisi’nin kuruluşunu (1920) kutlarken, kimilerimiz -ve kimileri- de 24 Nisanda İttihatçı hükümetin büyük Ermeni katliamını başlatmasını (1915) anacak. Malum, 23 Nisanı coşkuyla kutlayanlarımızın ezici çoğunluğu başta Ermeniler olmak üzere dünya halklarının çoğunun ‘’soykırım’’ olarak niteledikleri o…

  John Locke ünlü Sivil Yönetim Üstüne İkinci İnceleme adlı eserinde, insanlığın devletli toplumdan önceki ‘’tabiat hali’’ni sadece ‘’özgürlük’’le değil, siyasî ‘’eşitlik’’le de tanımlamıştı. Bu bağlamda eşitlikle kast ettiği, hiç kimsenin kendi tek taraflı iradesiyle başkaları üzerinde iktidar kuramaması idi: ‘’Şundan daha aşikâr hiçbir şey yoktur ki, aynı tür ve mertebeden olan yaratıklar, tabiatın fark…

Bugün bazı yazılarımda kullandığım ”hukukî modernleşme” terimiyle neyi kast ettiğimi Türkiye’nin tecrübesiyle bağlantılı olarak açıklamak istiyorum. Hukukî modernleşmenin ilk anlamı ”tedvin” veya ”kodifikasyon”, yani belli bir konu hakkında dağınık halde bulunan hukuk kurallarının sistematize edilerek kompakt bir yazılı metinde toplanmasıdır. Kıt’a Avrupa’sında bu aşamaya 18. yüzyıl sonundan itibaren geçilmeye başlanmıştır. Nitekim, ilk kodifikasyon 1794 tarihinde…

Bir süredir içinde bulunduğumuz olağanüstü şartlar sona erdiğinde yine ülkenin kalıcı gündemiyle başbaşa kalacağız. Daha önce bu gündemin ana başlıklarını ”özgürlük, adalet, barış ve refah” olarak özetlemiştim. Öyle anlaşılıyor ki, şartlar değişip te yeniden normale döndüğümüzde bunlara bir başlık daha eklememiz gerekecek: medenîlik. Önce eski gündem maddelerini hatırlayalım. Aşağı yukarı iki asırlık siyasî modernleşme çabasına…

Malum, bugünlerde koronavirüs salgını bütün dünyayı, bu arada ülkemizi de eşine az rastlanır bir krizle karşı karşıya bırakmış bulunuyor. İnsanlık neredeyse bir bekâ sorunu yaşıyor. Tabiî, hemen aklımıza özgürlük-güvenlik gerilimi geliyor. Kriz hemen hemen her yerde toplumları özgürlük-güvenlik geriliminin yarattığına benzer şartlara sürüklemiş durumda. Güvenlik tehdidinin insanları özgürlüklerinden fedakârlıkta bulunmaya sevk etmesi gibi, bugün içinde…

Geçen 9 Mart günü Adam Smith’in ünlü ‘’Ulusların Zenginliği’’ (1776) adlı eserinin yayımının 244. yıldönümü idi. Adam Smith (1723-1790) modern iktisat biliminin kurucusu sayılan bir ‘’İskoç Aydınlanması’’ düşünürüdür. Ancak Smith sadece modern politik iktisadın öncüsü değil, aynı zamanda önde gelen bir ahlâk filozofu idi. Kendisi bu alanda da Ahlâkî Duygular Teorisi (1759) adlı eseriyle maruftur….

Türkiye’nin son yıllarda uğradığı değişimin birçok sorunlu yanı olduğu muhakkak. Ancak, hepimiz neredeyse tamamiyle siyasete odaklandığımız için, genellikle sadece bu alanda ortaya çıkan sorunları görüyoruz: Tek kişinin keyfî yönetimi, yasama organının işlevsizliği, adalet dağıtmaktan çok siyasî iradeyle uyuma öncelik veren mahkemeler, bürokraside ehliyet ve liyakatin yerini sadakate bırakması, kin ve nefret saçan bir siyasî üslubun…

Yargı liberal-demokratik rejimlerin kilit kurumudur. Bu tür rejimlerde yargının başlıca iki işlevi vardır. İlk olarak, yargı, rejimin güç ve yetki konfigürasyonunda ‘’fren ve denge’’ mekanizması olarak yer almak suretiyle siyasî bir işlev görür. Daha açık bir deyişle, yargı yasama ve yürütmenin kendi yetkilerini aşmalarını önler, onları hukuk içinde kalmaya zorlar. Yargının fren ve denge mekanizması…

Ekim 2017 tarihli bir yazımda, Erdoğan’ın iktidarının dayandığı koalisyonun çatırdaması yoluyla güç dengesinin Reis’in aleyhine dönmesi ihtimaline işaret ederek şöyle yazmıştım: ”Bana öyle geliyor ki, bu koalisyonun en önemli kanadı, sivil kesimde de uzantıları olan silâhlı kuvvetler içindeki bir yapılanmadır. Bunun ideolojik (Avrasyacı, Türkçü, hikmet-i hükûmetçi) unsurları da var, muhtemelen oportünist unsurları da. Özellikle ‘Ergenekoncu’…

Bugün itibariyle Türkiye’de devlet tıkanmış ve hatta iflasın eşiğine gelmiş bulunuyor. Hem   içte   hem de dışta… Kelimenin çağrıştırabileceği gibi sadece malî bir iflâsı kast etmiyorum. Siyasî, idarî, iktisadî kavramlarının ima ettiği her anlamda bir iflâstan söz ediyorum. Bu arada, sadece sistemin çalışmamasını, iş-göremez hale gelmesini değil, aynı zamanda hak ve adaletten uzaklaşmasını ve genel olarak…