I. GİRİŞ İnsanoğlu toplumsal bir canlıdır, toplum halinde yaşamak “insanlık durumu”nun bir özelliğidir. Toplum halinde var olmak veya kısaca “toplumsal hayat” ise asgarî ölçüde barış ve düzeni gerekli kılar. Herkes için geçerli olan bazı davranış standartları olmadan insanların barış ve düzen içinde beraber yaşamaları mümkün değildir. Bundan dolayı, ortak kuralların var olmadığı bir toplum tasavvur…
Read More
Özerklik İdeali Özünde felsefî-ahlâkî bir kavram olan “özerklik” (autonomy) kısaca kişinin kendini-yönetmesi, kendini-belirlemesi, kendi kuralını kendisinin koyması gibi anlamlara gelmektedir. Özerklik mümkün olan en yüksek derecede hayatının gidişine kişinin kendisinin yön vermesini ima eder (Kateb 2011: 103). Başka bir anlatımla, özerk kişi kendi hayatının kontrolü kendisinde olan, kendi varoluş tarzını kendisi yaratan kişidir. Kısaca özerklik…
Read More
1. Genel Olarak Anayasa Yapımı Anayasa yapımı, genellikle sanıldığının aksine, öncelikle teknik-hukuki bir iş değildir. Şüphesiz, anayasa yapmanın genel olarak hukuk özel olarak da anayasa hukuku alanında uzmanlık bilgisi gerektiren teknik bir yanı vardır. Ne var ki, anayasanın kendisi hukuki olmaktan önce siyasi bir metin olduğundan, anayasa yapmanın teknik hukukçuluğu aşan siyasi bir boyutu vardır…
Read More
Yıllar önce, sanırım 1984 veya 1985 olmalı, ‘Aklın Yolu Bir Değildir’ diye bir yazı yazmıştım. Monist (tekçi) toplumsal-siyasal tasavvuru eleştirdiğim o yazı aslında benim için çoğulculuğa bir girişti. Birkaç yıl sonra Isaiah Berlin okumaya başladığımda, onda benim sezgisel olarak ulaştığım bu görüşün doğrulamasını bulduğum için sevinmiştim. Isaiah Berlin fikirler tarihiyle ilgili eserlerinde, ısrarla, ‘doğru’nun -dolayısıyla…
Read More
Günümüzün “kolaydan” aydınlanmacılarını en çok heyecanlandıran söz, malum, “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir” sözüdür. Türkiye’de her ne kadar birçoklarınca hala aydınlanmanın mottosu gibi algılanmaya devam etse de, 19. yüzyılın ruhunu yansıtan bu sözün insani varoluş bakımından değeri bugün için çok azalmıştır. Daha doğrusu, hiç bir çağda insanlık durumuna uygun değildi bu söz; sadece, belli bir…
Read More
Son yıllarda rejim tartışmaları, “28 Şubat Süreci”nde olduğuna benzer şekilde, Türkiye’de kamusal tartışmanın odağında yer almaktadır. “Anayasa değişikliği” adı altındaki bir oldu-bitti ile AKP’nin geçen ay başlattığı hem hükümet sistemini hem de rejimin niteliğini değiştirme girişimi bu tartışmaların daha yoğun bir şekilde yapılmasına yol açmakla kalmadı, diğer önemli sorunları da gündem dışına itti. “Diğer…
Read More
Bu satırların yazarının da içinde yer aldığı Türkiye’nin siyaset ve anayasa teorisyenlerinin en azından bir kısmının 1990’lı ve 2000’li yıllar boyunca siyasî rejimimizin tahlilinde en çok başvurdukları kavramlardan biri, hatırlanacağı gibi, “vesayet” idi: Cumhuriyet’le birlikte Türkiye bürokratik-Kemalist bir vesayet rejimi altına girmişti ve bir türlü tam olarak demokratikleşememesinin temel nedeni de en başta buydu. Aşağı-yukarı…
Read More
“Liberaller”in güncel siyasete ilişkin olarak nasıl bir pozisyon aldıkları ve bu pozisyon alışların ilkesel bakımdan tutarlı olup olmadığı öteden beri sorgulanır. Bu bağlamda hem liberallerin kendi referans çerçeveleriyle tutarlı davranıp davranmadıkları, hem de daha genel olarak ahlâkî tutarlılıklarını koruyup korumadıkları sorgulanmak istenir. Birincisinde liberal ilkelerden, ikincisinde ise ahlâkîlikten sapma olup olmadığının tespiti söz konusudur….
Read More
I. Geçenlerde, kendisi de liberal eğilimli olan bir arkadaş günümüzde liberalizmin dünyanın her yerinde gerilemekte olduğunu ve bunun neden ileri geldiğini merak ettiğini söyledi. Bu denemede bu soruya bir cevap vermeye çalışacağım. Ama önce, liberalizmin gerilemekte olduğuna ilişkin gözlem hakkında birkaç söz söylemem gerekiyor. Liberalizmin günümüzde gerilemekte olduğu, bana göre kısmen doğru kısmen yanlış bir…
Read More
GİRİŞ Aşağı yukarı son kırk yıldır Türkiye’nin siyasî gündeminden hükümet sistemi tartışmaları hiç eksik olmadı. Bu tartışma 70’li yılların sonlarından buyana, esas itibariyle, parlamenterizme karşı başkanlık veya yarı-başkanlık sistemi ekseninde gerçekleşti. Cumhurbaşkanının doğrudan doğruya halk tarafından seçilmesini öngören 2007 tarihli Anayasa değişikliği her ne kadar o sıralar yaşanan bir “anayasa krizi”ne cevap olarak ortaya çıktıysa…
Read More