Adamın biri rutin kontrol için doktoruna gider. Doktor üstünkörü bir muayeneden sonra ona doktorun tavsiye ettiği bir tedaviye başlamazsa kısa sürede çalışamaz hale geleceğini söyler. Adam ‘’maliyeti nedir doktor?’’ diye sorunca da, ‘’Maalesef ucuz olmayacak. Sana toplam maliyetin tam olarak ne kadar olacağını tedavi tamamlanmadan söyleyemem, ama bu tedaviyi almazsan kısa zamanda büyük sıkıntıya düşeceksin’’ diye cevap verir doktor.

Adam tedaviyi kabul eder. Tedavi masraflarını ödemek için de sahip olduğu bazı mallarını satmak ve büyük borca girmek zorunda kalır; ama doktorun tavsiyesine güvenerek tedaviyi kabul etmenin alternatifinin [yani, tedaviyi reddetmenin] felâket olacağına inanmaktadır.

Ancak tedaviden sonra adam eskisinden daha kötü hisseder. Bu nedenle tekrar doktoruna gider, doktor hastalığının nüksettiğini ve aynı tedaviyi tekrar alması gerektiğini, aksi halde muhtemelen öleceğini söyleyince adam korkuya kapılır. Bu arada doktor geçen seferki gibi tedavinin kaça mal olacağını önceden bilemeyeceğini söyler.

Böylece adam tedaviyi finanse etmek için daha fazla şeyini satar ve daha fazla borca girer. Tedavinin tamamlanmasından kısa süre sonra adam şaşkınlıkla daha da kötü hisseder ve doktor kendisine hastalığının yine nüksettiğini ve yeniden tedaviye başlamak zorunda olduğunu, aksi halde kısa sürede öleceğini söyler.  

Adam kalan eşyalarını da satar, artık borç alabilecek durumda da olmadığından yakınlarından rica minnet para temin eder ve üçüncü defa tedaviye başlar. Tedavinin bitiminde dktor bir kere daha durumunun iyileşmediğini, onun için dördüncü defa tedaviye girmek zorunda olduğunu söyler.

Ancak bu sefer adam tamamen yıkılmıştır ve her an ölebileceğini kabullenir. Bunun üzerine kişisel işlerini sıraya koyar, yakın dostları ve aile üyeleriyle mümkün olduğunca çok zaman harcar ve ölümü bekler.

Fakat adam ölmez. Aslında bir yıl sonra halâ hayattadır ve tedavilerden sonra olduğundan çok daha iyi hisseder. Herkesi şaşırtarak, tekrar çalışmaya başlar, iyi hisseder ve hayatını alma tehlikesi olan bir hastalık kendiliğinden bir şekilde düzeldiği için de şanslı olduğunu düşünür.

Normal, mutlu ve sağlıklı bir on yıllık çalışma hayatından sonra malî durumu düzelmiş olan adamın merakı galip gelir ve başka bir doktora (yaşlı bir Avusturya’lı* doktora) gider. Doktor onu baştan ayağa muayene eder ve şöyle der:

‘’Sizde kesinlikle herhangi bir sorun yok; tedavilere başlamadan önce ciddî bir rahatsızlığınız olduğuna dair hiçbir belirti de görmüyorum. Öyle görünüyor ki size yanlış teşhis konmuş, yok yere tedavi sürecine girmişsiniz ve tedaviler sizi hasta etmiş. Tedaviler durunca da normal, sağlıklı eski durumunuza dönmüşsünüz.’’ 

(BU KISSA EKONOMİYE DEVLET MÜDAHALESİ HAKKINDADIR.)

* Yazar burada iktisattaki ‘’Avusturya ekolü’’ne telmihte bulunmaktadır.

(Robert Higgs, ‘’ Don’t Rely On a Quack Doctor’’, March 5, 2013; https://www.independent.org/article/2013/03/05/dont-rely-on-a-quack-doctor/)